Ogród polskiej Safony

Istnieje stosunkowo niewiele publikacji, które opisuj? znaczenie i dzieje symboliki ro?lin w kulturze europejskiej jak i ?wiatowej, a jednak motywy ro?linne cz?sto pojawiaj? si? w literaturze i sztukach plastycznych. Symbolika florystyczna sta?a si? przedmiotem zainteresowa? teologów i biblistów, rzadziej badaczy kultury. Jedn? z najwybitniejszych dost?pnych po polsku publikacji dotycz?cych motywów ro?linnych jest Florarium christianum. Symbolika ro?lin - chrze?cija?ska staro?ytno?? i ?redniowiecze ksi?dza Stanis?awa Kobielusa. Ksi?ga ta zawiera przegl?d wiedzy o europejskiej symbolice ro?lin, której fundamentem jest Biblia i mitologia grecka. Godn? uwagi pozycj? traktuj?c? o historii i symbolice ro?lin jest równie? Atlas ro?lin biblijnych. Pochodzenie, miejsce w Biblii i symbolika Barbary Szczepanowicz. S?ownik symboli W?adys?awa Kopali?skiego stanowi cenne uzupe?nienie wiedzy o symbolice najwa?niejszych dla kultury europejskiej kwiatów i drzew. Mimo, i? ro?liny kulturowo posiadaj? trwa?e konotacje symboliczne, to ich znacznie na przestrzeni dziejów literackich uleg?o pewnym modyfikacjom. Apogeum tych przemian nast?pi?o w czasie modernizmu i rozkwitu secesji. M?odopolska florystyka poetycka Ireneusza Sikory jest prac? opisuj?c? szczegó?owego symbolik? najpopularniejszych motywów kwiatowych wyst?puj?cych w polskiej poezji modernistycznej. Poza tym w ksi??ce pojawiaj? si? fragmenty dziewi?tnastowiecznych opracowa? symboliki kwiatów, mi?dzy innymi: Dziennik podró?y do Turcji odbytej w roku 1814 Edwarda Raczy?skiego, S?ownik znaczenia kwiatów Brunona Kici?skiego, Ogrody pó?nocne… Józefa Strumi??o, Znaczenie symboliczne kolorów i kwiatów Franciszka Baturewicza, Mowa kwiatów Józefa Dunin-Borkowskiego oraz Rozmowa kwiatami czyli znaczenia ro?lin, u?o?one w polskim i ?aci?skim j?zyku dla u?ytku i zabawy p?ci obojej. Cz??? z tych prac ma charakter bada? kulturowych, inne dotycz? modnej ówcze?nie zabawy towarzyskiej zwanej flirtem kwiatowym. Aktualny stan bada? nad symbolik? ro?lin jest do?? ubogi w informacje dotycz?ce kwiatów egzotycznych, które wyst?puj? w twórczo?ci wielu europejskich pisarzy czy artystów. Bez dost?pu do fachowych opracowa? florystycznych symbolika ro?lin zawarta w dziele literackim pozostanie dla czytelnika w du?ej mierze nieczytelna. Poezja Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej zawiera ró?norodn? problematyk?. Jerzy Kwiatkowski we wst?pie do Poezji wybranych opisa? i pokrótce scharakteryzowa? tematy pojawiaj?ce si? w twórczo?ci „polskiej Safony”, ukazuj?c dobitnie, ?e liryka mi?osna, cho? przynios?a poetce zas?u?on? s?aw?, nie jest bynajmniej jedynym tematem jej twórczo?ci. Poezja Pawlikowskiej podejmuje przede wszystkim problematyk? egzystencjaln?, próbuje zrozumie? przemijanie i zmierzy? si? ze ?mierci?. W innych utworach pojawiaj? si? motywy muzyczne, okultystyczne czy nawet j?zykoznawcze. Utwory pisane po roku 1939 po?wi?cone s? g?ównie refleksji nad okrucie?stwem wojny i nostalgi? za utracon? ojczyzn?. Odr?bne miejsce w poezji Pawlikowskiej zajmuje, jak to okre?li? Jerzy Kwiatkowski Filozofia przyrody. Badacz zwraca uwag? na ewolucj?, jaka zasz?a w twórczo?ci Pawlikowskiej. Tematyka poezji zmienia?a si? wraz z do?wiadczeniem ?yciowym autorki, jednak motywy florystyczne wyst?puj? na ka?dym etapie jej twórczo?ci. El?bieta Hurnikowa w ksi??ce Natura w salonie mody jako pierwsza postanowi?a bli?ej i g??biej przyjrze? si? naturze, która zajmuje tak wa?ne miejsce w poezji „polskiej Safony”. Jednak?e g?ównym celem jej pracy by?o wydobycie aspektów malarsko?ci czy, jak pisze, specyfiki poetyckiego obrazowania, a nie badanie symboliki kwiatów. Innymi publikacjami traktuj?cymi o w?tkach florystycznych w poezji interesuj?cej mnie poetki s? artyku? Justyny Bajdy Secesyjna Maria Pawlikowska-Jasnorzewska oraz Zielnik poetycki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Anny Dzieniszewskiej. Aktualny stan bada? nad motywami florystycznymi w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej jest do?? ubogi, zapewne ze wzgl?du na daj?c? si? zauwa?y? tendencj? do lekcewa?enia jej twórczo?ci, uchodz?cej cz?sto za kobiec? i pozbawion? g??bi. Za ?ycia nieprzychylnie odnosili si? do Pawlikowskiej krytycy, a po ?mierci z przymru?eniem oka spogl?daj? na ni? badacze literatury. W przedmowie do I tomu Poezji Pawlikowskiej Adam Mauersberger cytuje opinie przedwojennych krytyków literackich na twórczo?? „polskiej Safony”: „p. Pawlikowska robi wra?enie, jakby pisa?a dla zabawy – z lekkomy?lno?ci? prawdziwie kobiec? psuje najlepsze zamiary - ?adnego przy pisaniu wysi?ku, ?adnego, bro? Bo?e, opracowania – nie ma mowy o nietzschea?skim przykazaniu tworzenia ponad siebie – niech nikt nie szuka w wierszu poezji! […] pani Pawlikowska zbyt daleko zap?dzi?a si? w uprawie miniaturyzmu – wszystko sprowadzone do breloczkowych proporcji, filigranowe, kapry?ne, powierzchowne, kruche – cacka b?yskotliwe, ?wiecide?ka z Bo?ego drzewka […] pisze wiersze do sztambucha, do zawijania karmelków – s?odka Dzidzi Colombina w ró?owym dominie – pisze wiersz do kr?cenia papilotów przy rannej toalecie […] w tej rodzinie prawdziwie krwisty talent literacki posiada tylko malarz Wojciech Kossak”. Maria Pawlikowska nie by?a ceniona przez krytyków literackich, ale zyska?a za to uznanie czytelników, a co istotniejsze tak?e innych poetów i pisarzy takich jak Jan Lecho?, Julian Tuwim, Tadeusz Boy-?ele?ski czy Stefan ?eromski, którzy niejednokrotnie stawali w obronie jej poezji. Badacze literatury, którzy uznali warto?? poezji „Polskiej Safony”, nie docenili jednak, jak istotn? kwesti? odgrywa w jej twórczo?ci symbolika ro?lin. Uwzgl?dnienie tej tematyki otwiera nowe horyzonty interpretacyjne, bowiem poetyckie kwiaty Pawlikowskiej skrywaj? informacje nie tylko o sobie samych, ale tak?e w istotny sposób nawi?zuj? do biografii poetki. Powodem niedocenienia poetyckiej florystyki Pawlikowskiej przez polsk? krytyk? literack? i histori? literatury by?o – jak si? wydaje, nie zauwa?enie, ?e poetka posiada?a de facto do?? rozleg?? wiedz? botaniczn? i rzeczywi?cie potrafi?a j? spo?ytkowa? na niwie poetyckiej. Ogród Pawlikowskiej przez wiele lat by? zamkni?ty, poniewa? nie by?o interpretacyjnego klucza, aby go otworzy?. Tym kluczem okaza? si? symbolizm…